HG-605; halve baal

Hooistomers vergeleken

Siem Lehrmann schreef in het juninummer van 2011 al een mooi artikel over hooistomers, waarin ze onder andere vertelde over haar ervaringen met de Stablemate van Happy Horse. Ik heb dat toen met een soort vriendelijke maar afstandelijke interesse gelezen, met het idee dat hooi stomen vast een goed idee was, maar niet voor mij, want ik had immers geen stofallergisch paard… ha, ha. Wat niet is, kan nog komen zegt men, en zo is het bij mij ook gegaan. Mijn overigens kerngezonde IJslander, die voorheen nergens last van had, ontwikkelde afgelopen winter plotseling een acute allergie voor het hooistof. Ik trof hem op een dag zo benauwd, dat hij compleet heen en weer stond te schudden om adem te kunnen halen. Wit om de neus de dierenarts gebeld, en na een paar angstige weken, een prednisonkuur en een rekening waar ik zelf bijna dampig van werd, restte mij niets anders dan me te verzoenen met mijn lot: gewoon droog hooi voeren was er niet meer bij, het moest óf nat zijn, óf ik moest permanent aan de voordroogkuil. Dat laatste is niet het beste voer voor mijn koudbloedige viertal (Shet, Shet, IJslander, Fjord). En aangezien ik ze in groepsverband houd, kan ik het ruwvoer ook niet isoleren voor alleen mijn hoestende IJslander, dus wat ik ook voer, alle vier krijgen het te eten.

Ik had nog aardig wat hooi op mijn zolder liggen, dus dat moest dan maar nat. Wát een geploeter zeg, eer je een redelijke hoeveelheid hooi echt nat genoeg hebt om je hoestertje kuchvrij te houden. Zeker als het een beetje strak geperst is, is er eigenlijk geen beginnen aan. Liters bruin water komen er vanaf. En het stinkt – althans dat vind ik en volgens mij vinden de paarden dat ook. Ze eten het wel maar je hóórt ze denken: “jekkes, ’t is dat ik honger heb…”.

Dus toen ik van een vriendin een link doorgestuurd kreeg over hooistomers, was mijn interesse dit keer echt gewekt. De link die ik kreeg bracht me op de website van de Haygain stomers. Na het bekijken van alle plaatjes en het lezen over de voordelen van het stomen keek ik eens bij de prijzen. Dat deed me bijna besluiten de website meteen weg te klikken, want ze zijn niet bepaald goedkoop. Maarja, de treurnis van het natmaken wachtte me alweer bij de volgende voerbeurt. Ik verlangde naar een duurzame, betere oplossing. Dus ik heb toch maar contact opgenomen met de Nederlandse leverancier, Horsefriend. Die biedt de mogelijkheid een stomer gedurende 10 dagen op proef te nemen, en als het niet bevalt is er geen verplichting tot koop. Ondanks het prijskaartje was de verleiding groot, dus ik ben de proefperiode aangegaan. De Haygain 600 (model halve baal) werd een paar dagen later netjes afgeleverd en ik kon meteen aan de slag met stomen.

Allemachtig, wat een verschil. Mijn leven veranderde op slag van een hoop dagelijks geplens en gespetter met liters water uit een koude buitenkraan naar efficiënt een paar plakken hooi in de bak van de stomer doen, boilertje vullen, aanzetten en een uurtje later had ik heerlijk gestoomd hooi, dat door mijn paarden met enthousiasme werd begroet en tot de laatste spriet opgegeten. En mijn hoestertje bleef zalig stil… Zelf ben ik in de loop der tijd ook allergisch geworden voor het hooistof, en met het vullen van de stomer krijg ik daar ook vrijwel niets meer van binnen. Dus ook mij scheelt het een hoop gehoest – of gepruts met een benauwd mondkapje, waar ik een enorme hekel aan heb. Ik was op slag verliefd op het concept hooi stomen, maarja… mijn spaarvarkentje kreeg toch nog steeds wel tranen in zijn ogen bij het idee dat hij 1290,- Euro moest ophoesten (!) voor dat apparaat.

Dus als goed prijsbewust Nederlander ging ik op zoek naar een goedkoper alternatief en kwam na enig gegoogel uit op de Stablemate van Happy Horse. Ook dit model is geschikt voor het stomen van halve balen hooi. Korte tijd later werd ook die bezorgd, terwijl de Haygain er nog stond, dus ik had mooi de gelegenheid om ze eens naast elkaar te zetten en te vergelijken.

Op het eerste gezicht komt de Stablemate daarbij beter uit de verf. Ten eerste is hij gunstiger geprijsd – ik kon hem voor 950,- Euro bestellen via de Belgische leverancier. Maar ook uiterlijk is hij aantrekkelijker: een grotere bak waar meer hooi in kan dan bij de Haygain. Ook het boilertje doet handiger aan: waar je bij de Haygain het water naar binnen moet zien te krijgen door een smal vultuitje, met nogal wat terugbubbelende luchtbellen als gevolg, laat de bredere vulopening van de Stablemate het water makkelijk toe. Een ander nadeel van het Haygain boilertje is dat je niet kan zien hoe vol het is, waar de Stablemate een keurig niveauruitje heeft zodat je precies weet hoe ver je bent met vullen. En hoewel dat natuurlijk smaakgevoelig is, vind ik de blauwe kleur van de Stablemate vrolijker dan het Haygain zwart.

Een ander verschil is dat de Stablemate grotere wielen heeft, waardoor hij makkelijker te verrijden is dan de Haygain – hij doet aan als een ietwat vreemd gevormde kruiwagen. Op het filmpje op de website is te zien dat de Stablemate ook als zodanig gebruikt wordt, om het hooi mee op te halen bij de hooiberg. Wat dat filmpje echter niet laat zien, maar in de praktijk wel het geval is, is dat er na iedere stoombeurt een flinke hoeveelheid water achterblijft in het profiel op de bodem van de Stablemate. Dat moet er uit, het is bruin afvalwater en belemmert het stoomproces. Bovendien loopt het via de stoomslang terug het dan inmiddels leeggestoomde boilertje in, zodat je daar ook vervuild bruin water in aantreft. Dus of je nu je hooi naast het apparaat hebt staan of een eind verderop: je moet de Stablemate wel verrijden om hem na elke stoombeurt leeg te gooien. Aangezien er in dat water ook hooiresten achterblijven, geeft dat ook weer troep en gedoe. Dat vind ik toch wel een groot nadeel van de Stablemate ten opzichte van de Haygain. Die laatste heeft sinds ik hem heb zijn plekje niet verlaten. Hij stoomt zichzelf zo goed als droog, er blijft vrijwel geen vocht achter na het stomen. Je kunt het gestoomde hooi eruit halen en er meteen weer een nieuwe lading achteraan stoppen, en ook in het boilertje heb ik geen bruin water kunnen ontdekken.

En dan is er nog waar het tenslotte allemaal om gaat: de kwaliteit van het stomen zelf. Daarbij ligt de Stablemate echt meer dan een paardlengte achter op de Haygain. Het verschil in ontwerp doet al vermoeden wat de praktijk uitwijst. De Haygain heeft vier pinnen die omhoog steken vanaf de bodem van de stoombak, waar het hooi opgeduwd wordt. De Stablemate daarentegen heeft in de bak een (gele) buis met drie stompe uitsteeksels, die veel minder diep doordringen in het hooi. Door de compactere constructie en de hoog in het hooi uitkomende stoomverspreiders wordt het hooi in de Haygain tot in alle hoekjes meegestoomd. In de Stablemate blijft, als je er losse plakken hooi in doet, ook na een vol uur stomen het hooi in de hoeken vrijwel helemaal droog en koud. Aan de temperatuurmeters die bij beide apparaten in de deksels zitten, zijn de verschillen ook te zien: de Stablemate komt met moeite tussen de 70 en 80 graden Celcius uit, terwijl de Haygain na een half uurtje stomen op 100 graden staat. Nu is een metertje maar een metertje, maar ook bij het openen van het deksel (bij de Stablemate moet je leren dat boven de bak te houden, anders heb je je laarzen vol condenswater) is het verschil duidelijk. Bij de Stablemate kun je het hooi met je blote handen uit de bak halen direct na het stomen. Bij de Haygain brand je je handen als je dat probeert, en zijn handschoenen echt nodig. Aangezien de hoge temperatuur nodig is om de schimmels mijten in het hooi te doden, geldt denk ik de stelregel: hoe heter, hoe beter. Ik merkte het ook aan mijn IJslander: na twee dagen Stablemate begonnen toch de eerste kuchjes weer. En na snel terugschakelen naar de Haygain bleef het weer stil…

Ik heb voor het schrijven van dit artikel nog contact gehad met Siem, om haar te vragen naar haar ervaringen met de Stablemate nu ze hem een tijd heeft. Zij is er wel tevreden mee, maar herkent wel het nadeel van het water dat onderin de bak blijft staan en het boilertje dat elke dag schoongemaakt moet worden. Zij heeft er toch nog wel aardig wat werk mee om alles elke keer weer schoon en gebruiksklaar te krijgen. Afgelopen winter heeft ze het hele gebeuren (boilertje én hooibak) maar in haar badkamer gezet, omdat het water op de bodem bij flinke vrieskou natuurlijk in ijs verandert, wat het stomen onmogelijk maakt. Zij stoomt het hooi in netten, waardoor ze minder last heeft van droogblijvend hooi in de hoeken van de stoomcabine, maar moet daarvoor wel nog steeds met een mondkapje op de netten met droog hooi vullen.

Ik heb getimed hoe lang ik doe over het vullen en bedrijfsklaar zetten van de Haygain en kom uit op 4,5 tot 5 minuten, afhankelijk van hoe strak het hooi geperst is (strak geperste plakken een beetje lostrekken is bij beide apparaten een aanrader). Met de tijdschakelaar die ik erop heb, waardoor ik het hooi gestoomd klaar heb liggen op die tijdstippen dat ik het voeren wil, heb ik aan de twee porties hooi per 24 uur die ik voor mijn viertal stoom, dus maximaal 10 minuten werk. Daarmee heb ik de duurzame oplossing gevonden die ik zocht voor het voeren van verantwoord stofvrij hooi.

Tja, en dus moest het spaarvarken er toch maar aan geloven… ik concentreer me maar op dierenartsrekeningen die ik uitspaar door preventief stofvrij te voeren, en een veel lager waterverbruik, hoewel ik niet precies weet wat het me aan extra stroom kost. Het zij zo, ik heb de balans opgemaakt en beschouw het als een investering in zowel mijn eigen gezondheid als die van mijn paarden, die zich op termijn wel zal terugbetalen. Ik heb gekozen voor de Haygain en er uiteindelijk het prijsverschil met de Stablemate wel voor over – ’t kost effe wat, maar dan heb je ook wat…